36.A.00.06844       
Ankara, 26.08.2009

BÖLGE ECZACI ODASI
YÖNETİM KURULU BAŞKANLIĞINA
 
Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu tarafından 26.08.2009 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Reklam Yönetmeliği’nin “Uygulama esasları”  başlıklı  5 Maddesinin (f) bendi;

f) Reçete ile satışına izin verilen ilaçlar, alkollü içkiler, sigara ve tütünler, yapımı, sağlığı koruma standartlarına uymayan gıda maddeleri, eş bulma veya mektuplaşma kuruluşlarının hizmetleri ile benzeri ürün ve hizmetlerin reklâmı kabul edilemez.

Şeklinde düzenlenmiştir. Bu düzenleme, eğer ilgili kanun hükümleri ve mevzuat konusunda eksik bilgi sonucunda hazırlanmış değilse, Birliğimiz tarafından “Reçetesiz ilaçların topluma yönelik tanıtımı”nın önünü açma girişimi olarak yorumlanmaktadır. Bu konuda yapılmış olan girişimler, yargı yoluna yapılan başvurularımız ile 1996 ve 2003 senelerinde olmak üzere iki kez durdurulmuştur.

İlk olarak, 27.04.1996 gün ve 22623 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Beşeri ve İspençiyari Tıbbi Müstahzarların Tıbbi Tanıtım Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”te yapılan ve reçetesiz ilaçların reklam yoluyla tanıtımına olanak sağlayan düzenleme hakkında, “ilacın herhangi bir ürün olmadığı, insan sağlığı açısından ciddi tehlikeler içerebileceği, herkeste aynı etkiyi göstermeyeceği, ilacın doğru kişi tarafından yazılması, doğru kişi tarafından verilmesi ve bilinçli olarak kullanılması gerektiği; idarece yapılması gerekenin, hekime ve eczacıya yönelik tanıtımı düzenlemek olduğu, tüketimi artırmak amacıyla yapılacak tanıtım sonucu gereksiz ve hatalı ilaç kullanımının artacağı” gerekçesiyle, T.C.Danıştay Onuncu Dairesinde Birliğimiz tarafından iptal davası açılmış, bu davada başvurumuz Danıştay Onuncu Daire tarafından da haklı bulunarak;

- 3984 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Yasanın 22.Maddesi dayanak alınarak yapılan düzenlemenin; bu düzenlemede ilaçla ilgili özel düzenlemeler olmadığı ölçüde uygulanacak nitelikte bulunduğu gerekçesi ile,

ilgili yönetmelik iptal edilmiştir.

İkinci olarak, 23.10.2003 tarih 25268 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak 07.09.1990 tarihli Yönetmeliği yürürlükten kaldıran ve halk sağlığı açısından uygun olmayan maddeler içeren Yönetmeliğin iptali için Birliğimiz tarafından Danıştay Başkanlığına dava açılmıştır.

1262 Sayılı “İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu” ile, bu yasaya dayandırılarak hazırlanan 07.09.1990 tarih 20628 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Beşeri İspençiyari Tıbbi Müstahzarlar Tıbbi Tanıtım Yönetmeliği”nde ilacın topluma yönelik tanıtımına izin verilmediği halde, Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 23.10.2003 tarih 25268 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Beşeri Tıbbi Ürünlerin Tanıtım Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik” ile reçetesiz olarak satılan ilaçların topluma yönelik reklamlarının serbest bırakılmasına yönelik olarak, Danıştay Onuncu Daire, “reçetesiz satılan beşeri tıbbi ürünlerin yasa hükmü ile getirilen sınırlamayı aşar nitelikte her türlü tanıtım faaliyeti ve tanıtım malzemesi ile topluma tanıtımına olanak sağlayan ve buna ilişkin esasları-kuralları belirleyen Yönetmeğinin 5 inci ve 6 ncı maddeleri ile diğer bazı maddelerini; 1262 Sayılı Yasanın 13.Maddesine uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle iptal etmiştir.

1262 Sayılı İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunun 13 üncü Maddesinde; “Müstahzarları övme yolunda ve bunlara malik olmadıkları şifa hassaları atıf veya mevcut şifa tesirleri büyütmek suretiyle sabit veya müteharrik sinema filmleri, ışıklı ve ışıksız ilan, radyo ve herhangi bir vasıta ile reklam yapılması memnudur. Şu kadar ki, tarifname ve gazetelerde ….hastalıklarında kullanılması faydalıdır; şeklindeki ilanlara müsaade olunabilir. Ancak, reçetesiz satılmasına müsaade edilmeyen müstahzarların tıbbi mecmualardan başka yerlerde reklamları yapılamaz….” Denilmektedir.

Bu düzenleme ile reçetesiz satışı yapılmayan ilaçların tıbbi dergiler haricinde reklamına izin verilmemiştir. Reçetesiz satılabilen ilaçlar açısından ise ilan verilmek suretiyle tanıtımına; tarifname ve gazetelerle sınırlı olmak kaydıyla belirli şekil şartlarına bağlı olarak olanak sağlanmıştır.

Yasal düzenleme ile yasa koyucunun beşeri tıbbi ürünü herhangi bir tüketim malından ayrık tuttuğu, ilacın ulaşacağı kitleyi genel anlamda sağlık meslek mensupları ile (diş hekimi, hekim, eczacı) sınırlı tutmayı amaçladığı; meslek grubuna yönelik tanıtımın da, tıbbi açıdan bilgilendirme amacına hizmet ettiği açıktır.

Buna karşılık, son olarak; 26.08.2009 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Reklam Yönetmeliği’nde yapılan düzenleme ile, reçetesiz ilaçlarda reklam yapılmasına; bu yönetmelik kullanılarak olanak sağlanmaya çalışıldığı değerlendirilmektedir.

54 yıllık örgüt kültürümüz ve halk sağlığını her şeyin üstünde tutan mesleki bilincimiz ile, ilacı bir meta olarak gören ve satışını artırmak amacıyla ilacın topluma tanıtımını serbest hale getirmeye yönelik her türlü girişime, bugüne kadar karşı olduğumuz gibi bundan sonra da karşı olacağız. 26.08.2009 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Yönetmeliğin iptali için de Birliğimiz tarafından ivedilikle yargı yoluna başvurulacak ve ilaçta reklama olanak sağlamak amacıyla yapılan girişimlerin yasal yoldan iptal edilmesi için gerekli işlemler sürdürülecektir.

Saygılarımla,

Ecz.Özgür ÖZEL
Genel Sekreter

Türkiye Radyo ve Televizyon Kurulu Reklam Yönetmeliği